Wymyśliłeś przedmiot lub urządzenie, w którym widzisz duży potencjał ekonomiczny. Prawdopodobnie w pierwszej kolejności pomyślałeś o ochronie patentowej. Problem w tym, że nie z każdą innowacją da się w tej formie zabezpieczyć. Jeśli Twój pomysł nie ma poziomu wynalazczego, to będzie to niemożliwe. Tutaj jednak ciekawą alternatywą może być dla Ciebie wzór użytkowy.
Czym właściwie jest Twoja innowacja?
Chcesz chronić swój oryginalny i nowatorski pomysł, bo wiesz, że bardzo ułatwi on życie, a Tobie przyniesie zyski. Oczywiście myślisz o patencie na wynalazek. Musisz jednak przeanalizować, czy twoja innowacja jest patentowanym wynalazkiem.
Musi ona stanowić techniczne rozwiązanie jakiegoś problemu. Nie może też wynikać wprost z istniejącego stanu techniki. Czyli dla specjalisty z danej dziedziny techniki nie może być to rozwiązanie banalne i oczywiste. Jeśli Twoje rozwiązanie nie spełnia powyższych kryteriów, to ryzykujesz, że Urząd Patentowy odmówi Ci przyznania ochrony.
Najbliżej tej ochrony patentowej znajdują się wzory użytkowe. Jeśli Twoje rozwiązanie jest nowe, użyteczne i ma trwałą postać, to warto, abyś powalczył o uzyskanie prawa ochronnego właśnie na wzór użytkowy. Takie prawo zwyczajowo nazywa się „małym patentem”.
Zobacz również:
Co to jest wzór użytkowy?
Już wiesz, że jeżeli Twoje rozwiązanie nie kwalifikuje się na patent, to ostatnią deską ratunku może być wzór użytkowy. Prawna definicja tego pojęcia mówi, że „wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci”.
Zwróć uwagę, że dla wynalazku najważniejsza jest konstrukcja myślowa, a dla wzoru użytkowego konkretne ukształtowanie przedmiotu. Wzór użytkowy jest często określany jako „mały wynalazek”.
Wzorem użytkowym będzie np. urządzenie lub jakaś jego część, mebel lub jego fragment, zabawki czy przedmioty codziennego użytku. Świetnym przykładem wzoru użytkowego jest kubek z dwoma uchami. Załóżmy teoretycznie, że na rynku są tylko kubki z jednym uchem. Dodanie drugiego sprawi, że takiego rozwiązania nie da się opatentować bo wprost wynika ze stanu techniki. Jednak dodanie drugiego ucha spełnia nie tylko warunek nowości, ale też pozostałe kryteria dla wzoru użytkowego.
Jako że wzorem użytkowym może być tylko wytwór o trwałej postaci, w tej formie nie zastrzeżesz np. układu elektrycznego czy hydraulicznego, maści, mieszanin czy roztworów.
Jakie wymogi musi spełnić rozwiązanie, aby dało się go zastrzec?
Zamierzasz zgłosić swój pomysł jako wzór użytkowy. Musisz wiedzieć, że Twoje rozwiązanie musi:
- być nowe;
- być użyteczne;
- mieć charakter techniczny;
- dotyczyć kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu;
- być przedmiotem o trwałej postaci.
Nowy wzór to taki, który nie został jeszcze ujawniony światu. Jeśli w jakiś sposób pokażesz swój pomysł, czy to na Facebooku, stronie firmowej to ryzykujesz, że urząd odmówi Ci przyznania ochrony. Przy czym ta nowość musi być na skalę świata.
Rozwiązanie jest użyteczne wtedy, gdy realizuje jakikolwiek cel. Co więcej, jego funkcjonalność może być nawet gorsza od już znanych. Tylko, czy wtedy warto, żebyś zgłaszał je do rejestracji.
O charakterze technicznym możesz mówić wtedy, gdy Twoje rozwiązanie będzie dotyczyć jednej z dziedzin techniki.
Twój wzór użytkowy musi się znaleźć w jednym z trzech typów rozwiązań. Pierwsza z nich obejmuje zewnętrzny kształt, pod warunkiem, że spełnia on jakąś funkcję użytkową. Grupa druga to wzory, które mają części składowe wewnątrz urządzenia. W trzeciej wzór użytkowy będzie zestawieniem połączonych funkcjonalnie ze sobą kilku rozwiązań technicznych.
Jak zarejestrować wzór użytkowy?
Wzory użytkowe zastrzega się w Urzędzie Patentowym RP. Dokumentacja zgłoszeniowa będzie wymagała sporo pracy od Ciebie, ale zawsze możesz formalności zlecić rzecznikowi patentowemu.
Zgłoszenie powinno obejmować:
- podanie z oznaczeniem zgłaszającego, określeniem przedmiotu zgłoszenia i wniosek o udzielenie prawa ochronnego,
- dokładny opis wzoru użytkowego,
- zastrzeżenia ochronne,
- skrót opisu,
- rysunki,
- pełnomocnictwo, w przypadku gdy zleciłeś procedurę rzecznikowi patentowemu.
Nie zapomnij o wniesieniu opłaty zgłoszeniowej.
Teraz musisz czekać, aż ekspert sprawdzi, czy zgłoszony przez Ciebie wzór spełnia wszelkie kryteria. Przygotuje też sprawozdanie o stanie techniki. Po 18 miesiącach od zgłoszenia opis Twojego wzoru zostanie opublikowany. Musisz się przygotować na ewentualne sprzeciwy, które złożą Twoi konkurenci.
Następnie ekspert zajmie się badaniem merytorycznym twojego wzoru. Po zakończeniu tych czynności wyda decyzję o udzieleniu prawa wyłącznego lub o odmowie. Jeżeli całe postępowanie przejdziesz z sukcesem, to otrzymasz z Urzędu świadectwo ochronne.
Zgłaszać samemu czy przez rzecznika patentowego?
Aby ochrona wzoru użytkowego była silna, powinieneś dobrze zredagować jego opis. Błędy na tym etapie sprawią, że konkurencja będzie w stanie obejść takie prawo. Z drugiej strony błędy na etapie zgłoszenia mogą doprowadzić do tego, że ochrony w ogóle nie dostaniesz. Jeżeli nie chcesz podejmować takiego ryzyka, zleć wszystko rzecznikowi patentowemu.
Musisz wiedzieć, że tylko rzecznik patentowy może być profesjonalnym pełnomocnikiem przed Urzędem Patentowym RP w sprawie zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych.
Warto skorzystać z jego pomocy z kilku powodów. Przede wszystkim rzecznik przygotuje za Ciebie komplet dokumentów niezbędnych do złożenia wniosku w urzędzie. Będziesz miał pewność, że są one poprawne i niczego nie brakuje. Poza tym odpadnie Ci korespondencja z urzędowym ekspertem oraz pilnowanie niezbędnych terminów do wniesienia opłat czy pism.
Ochrona wzoru może trwać maksymalnie 10 lat, ale musi być przedłużana. O terminach przedłużania też może zadbać rzecznik.
Czy w ogóle warto zastrzegać wzór użytkowy?
Czy warto przejść całą procedurę, żeby otrzymać prawo ochronne na wzór użytkowy? Wszystko zależy od potencjału biznesowego Twojego rozwiązania. Jeżeli czujesz, że to będzie hit, to taka ochrona pozwoli Ci utrzymać przewagę konkurencyjną.
Pamiętaj przy tym, na zastrzeżonym wzorze użytkowym możesz zarabiać, udzielając na niego licencji. Takie prawo można również w każdej chwili sprzedać. W ewentualnym sporze dużo łatwiej wykażesz, że to Twoje prawa zostały naruszone. Wystarczy, że przedłożysz świadectwo ochronne i nikt nie będzie mógł kwestionować tego, że one faktycznie Ci przysługują.
